رژیم درمانی؛ تأثیر تغذیه بر سلامتی

مهندسی تغذیه مجموعه علوم و اطلاعاتی است که ارتباط بین تغذیه و سلامت انسان را بررسی می‌کند. این دانش بشری در اصلی‌ترین بخش‌ها به رژیم درمانی و تأثیر مواد غذایی بر سلامت انسان و ارزش‌های مواد غذایی مختلف می‌پردازد.

 

رژیم درمانی

 

رعایت اصول غذایی مناسب و متناسب با شرایط جسمی و روانی افراد را که منجر به رفع یا تغییر عارضه‌ای در آنها شود، رژیم درمانی می‌گویند؛ این عارضه می‌تواند  از چاقی تا بیماری‌هایی همچون دیابت، رفلاکس معده و … را شامل شود.

در رژیم درمانی مواد غذایی یا گیاهان دارویی در برنامه غذایی، کم یا اضافه می‌شوند تا موجب درمان شوند؛ رژیم درمانی اصلا به معنای حذف مواد غذایی نیست بلکه مصرف صحیح مواد خوراکی است.

اگر رژیم غذایی به طور صحیح اعمال شود، ضمن رفع مشکلات جسمانی باعث ایجاد شادابی، تندرستی و بهبود کیفیت زندگی می‌شود.

در رژیم درمانی باید نیازهای اساسی و عمومی بدن مانند نیاز به مواد معدنی، ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، فیبرها، چربی‌ها و… مرتفع شده و گروه‌های مختلف هرم غذایی به میزان کافی به بدن بیمار برسد. یک رژیم غذایی متعادل باید کمترین میزان مواد مضر مانند سدیم و قند را داشته باشد تا سلامتی را تضمین کند.

علاوه بر این، در رژیم درمانی کالری مورد نیاز متناسب با وزن بیمار باید تامین شود؛ کالری مقدار انرژی ذخیره شده در یک ماده غذایی است که هر فرد برای راه رفتن، تنفس و … نیاز دارد. البته نمی‌توان یک نسخه کلی برای میزان کالری مورد نیاز بدن افراد مختلف پیچید زیرا مقدار نیاز به کالری به سن، جنس و فعالیت‌های بدنی هرکس بستگی دارد. اما می‌توان گفت در صورتی که کالری کلی در رژیم غذایی یک فرد بالغ از 1200 کالری پایین‌تر باشد، این فرد باید قرص و مکمل‌های غذایی لازم را مصرف کند.

رژیم متعادل باید حداقل سه وعده غذایی را در برنامه خود داشته و در هر وعده شامل گروه‌های مختلف غذایی باشد. در این رژیم، میوه‌ها و سبزیجات که حاوی مواد مغذی هستند نیز باید لحاظ شود. البته با توجه به آنکه میوه‌ها دارای قند هستند (گرچه قند آن‌ها از نوع طبیعی است) در بیماران دیابتی باید از میوه‌های کم قندتر مانند خربزه و آواکادو استفاده گردد.

 

تأثیر مواد غذایی بر سلامت انسان

 

خوردن غذا فقط برای بقا نیست بلکه تأثیر آن بر سلامت جسم و روح نکته‌ای حائز اهمیت است که نباید فراموش گردد. بنابراین در وعده‌های غذایی باید نکاتی را لحاظ کرد که هم گرسنگی رفع شود و هم سلامت جسم و آرامش روان تامین شود. مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و مواد معدنی تأثیر مستقیم بر سلول‌های مغز دارند و به همین دلیل با تغذیه صحیح می‌توان از نارسایی‌های عصبی و مشکلات روانی جلوگیری کرد.

به جز این، تغذیه‌ای که کامل و کافی باشد با کاهش بیماری‌ها می‌تواند بر طول عمر انسان افزوده و از پیری زودرس جلوگیری کند. البته این نوع تغذیه حتی در مناطقی که غذا به مقدار کافی وجود دارد نیز ممکن است فراهم نشود؛ بی اطلاعی افراد از تغذیه صحیح می‌تواند آن‌ها را دچار سوء تغذیه کند.

تغذیه کامل و کافی باید 5 گروه غذایی ذیل را به مقدار مناسب و متناسب با وزن و دیگر ویژگی‌های فردی دارا باشد:

– نان و غلات مانند نان سبوس دار، نان سنتی، برنج و ماکارونی که دارای کربوهیدرات، فیبر، ویتامین ب، آهن، پروتئین و منیزیم هستند.

– میوه‌هایی که برخوردار از گروه ویتامین‌های سی و آ، فیبر، مواد معدنی و آب هستند.

– سبزی‌ها که دارای ویتامین‌های آ و سی، مواد معدنی، پتاسیم، فیبر و آب هستند.

– شیر و فرآورده‌های آن که مملو از کلسیم، پروتئین، فسفر و ویتامین‌های گروه ب هستند.

– گوشت که انواع گوشت قرمز و سفید را شامل می‌شود و پروتئین، آهن، فسفر، ویتامین ب 12، ویتامین ب 6، نیاسین، روی و منیزیم دارد؛ این ماده می‌تواند با فرآورده‌هایی مانند تخم مرغ، حبوبات و مغزدانه‌هایی مثل بادام و فندق جایگزین شود.

این مواد غذایی در صورتی که بیشتر یا کمتر از حد نیاز مصرف شوند، باعث بروز بیماری می‌گردند. مطالعات اخیر نشان داده است که بین بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان، دیابت و… و برنامه غذایی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. مثلا ازدیاد مصرف پروتئین می‌تواند موجب بروز بیماری‌هایی همچون نقرس و بیماری‌های کلیوی و استخوانی گردد و از آن طرف مصرف کمتر از نیاز بدن نیز می‌تواند خطراتی مانند بیماری‌های کواشیور کور، ماراسموس، بیماری‌های کبدی و گوارشی ایجاد کند.

همچنین به عنوان مثالی دیگر، قند زیاد می‌تواند باعث بی‌نظمی در سوخت و ساز شده و فرد را مستعد دیابت و ازدیاد چربی کند و چربی زیاد نیز موجب افزایش تری گلیسیرید و کلسترول شده و با افزایش بافت چربی بر اعضای داخلی و عضلات موجب چاقی، بیماری‌های قلبی و گوارشی می‌شود. تغذیه صحیح می‌تواند خطر ابتلا به این نوع از بیماری‌ها را کاسته و نیز تغذیه نادرست می‌تواند به این نوع بیماری‌ها دامن بزند.

اما هریک از این گروه‌های غذایی ذکر شده مقداری از انرژی بدن را تامین می‌کنند. مثلا کربوهیدرات‌ها 50 تا 60 درصد، چربی‌ها 35 تا 45 درصد و پروتئین‌ها 15 درصد از انرژی روزانه بدن را تامین می‌کنند. البته منابع تامین انرژی در هر فرد به فرهنگ، وضعیت کشاورزی و اقتصاد منطقه محل زندگی او نیز بستگی دارد.

فراموش نکنید که برنامه غذایی مناسب برای رژیم درمانی و یا تصحیح عادات غذایی برای افزایش و بهبود سلامتی باید توسط پزشک و یا متخصص تغذیه ارائه شده باشد تا ضمن فراهم شدن انواع ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و املاح برای بدن، هیچ گونه عوارض جانبی را برای فرد ایجاد نکند. متخصص تغذیه باید در مورد انواع بیماری‌ها و مواد غذایی اطلاعات کافی داشته باشد تا بر اساس مشکلات و حساسیت‌ها، شرایط جسمی و روانی بیمار برای او برنامه غذایی مناسب را تدوین کند.

“کلینیک دکتر عروجی” یکی از مراکز معتبری است که با وجود متخصص تغذیه‌ای خبره، شما را در برخورداری از رژیم و برنامه غذایی مناسب یاری می‌کند. برای مشاوره و دریافت نوبت هم اکنون با کلینیک دکتر عروجی تماس حاصل فرمایید.